Van 18 mei tot en met 21 mei is voor de 52ste keer het International Submariners Association (ISA) Congress gehouden. Het congres heeft als doel wereldwijd actief dienende en post actieve submariners bij elkaar te brengen. Soms schuiven ook mensen aan die op andere wijze een band met de onderzeedienst hebben, vaak vanwege een familieband of een uitgesproken interesse voor onderzeeboten. Deze keer waren zo’n 200 deelnemers uit 21 landen bijeen in het gastvrije Portsmouth. Alhoewel het gezelschap vooral uit gepensioneerden bestaat tref je er toch mensen in alle leeftijden, van 25 tot 95. Sommigen zijn hier voor de eerste keer bij, anderen hebben al meer dan 25 congressen meegemaakt. Nederland werd deze keer vertegenwoordigd door een gevarieerd gezelschap, bestaande uit Ben en Katja Boonstra (Stichting Nabestaanden Onderzeeboten 1940-1945), Henk (zoon oud commandant Hr.Ms. O16) en Elly Bussemaker. Head of Delegation was KTZ (RSD) Ruurd van Rooijen, en KLTZ (RSD) Jouke Spoelstra was de jongste. Ook Margot Grosse-Randshuizen, weduwe van een in Nederland wonende Britse oud-onderzeebootman, was weer van de partij.

Op 18 mei vloog het grootste deel van de Nederlandse delegatie naar Southampton, om vandaar per busje naar Portsmouth af te reizen naar de hotels. We waren allemaal door de organisatie in hetzelfde hotel ondergebracht, wat wel zo plezierig was. Dan konden we bij het ontbijt af en toe een beetje bijpraten en de plannen en indrukken van de dag delen. Even omkleden, en dan snel naar de opening in het Marriott hotel op 100 meter loopafstand van ons hotel (het Premier Inn). Al snel ziet ieder van ons wel wat bekenden. Voor mij ook, want mijn “Poolse tegenhanger” Wieslaw Wilk is hier ook. Mooie gelegenheid om bij te praten over zijn zoektocht naar de Orzel, op zee verdwenen eind mei 1940. Ikzelf zoek al jaren in ongeveer het-zelfde gebied de Nederlandse Onderzeeboot O13. Genoeg stof om te praten dus. Intussen arriveert ook de eregast van de avond, de Admiral of the Fleet Lord Michael Boyce. Tijd dus voor onze gastheer Brian De-Mullet om samen met de Admi raal het gezelschap welkom te heten en het congres te openen.

Tijd voor een hapje, een drankje, een band en sterke verhalen, en zo wordt het al snel een gezellige avond. In de bar nog enkele Nederlandse marinemannen, hier op cursus, tegen het lijf gelopen. De wereld is klein.

De volgende ochtend na het ontbijt opgelijnd om met 4 bussen naar Arundel Castle te gaan. Dit imposante kasteel dat sinds het jaar 1100 onafgebroken in handen is geweest van de familie Howard, bood een prachtig decor voor weer een mooie dag. Na een mooie rondleiding door de volledig gemeubileerde zalen en de prachtige bibliotheek werd op typisch Engelse wijze geluncht in de zogenaamde “Marquee”, een grote partytent met de welbekende sandwiches, tea, coffee en “local brew”.

In de avond een boottocht over de Solent, al weer een mooie gelegenheid om te verbroederen en sterke verhalen te vertellen over voeger en nu. Maar hier kwam toch ook het eerste serieuze deel, want deel van het programma is ook het herdenken van de gesneuvelde collega’s van de diverse landen. Onder leiding van de Navy chaplain, zelf een oud submariner, werd door de “heads of delegation” van alle landen gezamenlijk een krans in de Solent geworpen, gevolgd door een kort gebed. Indrukwekkend moment!

De volgende ochtend naar het Submarine Museum in Gosport, uiteraard een must voor dit gezelschap! Het museum is enkele jaren geleden vernieuwd, en ook HMS Alliance, een nazaat van de WW-2 onderzeeboten, was ingrijpend opgeknapt. Een prachtig nieuw complex met een indrukwekkende tentoonstelling en natuurlijk veel oud-onderzeebootmensen om je door de boot te loodsen. Goed vergelijkbaar overigens met onze eigen Tonijn, en ook met vergelijkbare bezoeker-saantallen. Jaarlijks kan ook dit museum rekenen op zo’n 80.000 bezoekers! Ik heb gelijk gebruik gemaakt van de gele-genheid om bij te praten met George Malcolmson, werkzaam in het archief van het museum. Hij heeft mij al diverse keren van goed advies voorzien als er een onderzeeboot geïdentificeerd moest worden. Kennis is goed, maar goede kennissen hebben is vaak nog beter. Samen met de ook aanwezige Duitse onderzeebootonderzoeker Klaus Mattes hebben we mooi wat ervaringen gedeeld. Uiteraard kwam de zoektocht naar de O13 ter sprake waarbij ook Britse en Duitse onderzeeboten zijn aangetroffen. Wederzijdse informatie-uitwisseling is erg belangrijk en we beloven zoveel mogelijk te delen. Die zelfde dag stond nog een mooi programma te wachten op de Old Dockyard, met indrukwekkende schepen als de Mary Rose, de Victory en de Warrior. Daarnaast nog tal van andere bezienswaardigheden. Willemsoord, maar dan meer en groter. Een prachtig complex waar Den Helder wel wat inspiratie op kan doen.Het avondmaal werd genoten in de Portsmouth Football Ground, waar ook de groepsfoto werd gemaakt. Ook hier weer een band op de achtergrond en een dansvloer waar veel gebruik van werd gemaakt.

De volgende dag maakten we ons klaar voor de formele zaken, waarbij vooral Ruurd als Head of Delegation aan de bak kon. Eerst bij het imposante War Memorial een kranslegging, waar ieder land een paar minuten kreeg voor een korte overpeinzing. Gezien onze ervaring met de aantasting van onderzeebootwrakken bij Maleisië door slopers werd dit door Ruurd voor het voetlicht gebracht. Ook naderhand, op de vergadering van de delegatieleiders, werd het onderwerp ter sprake gebracht. Het Memorandum voor het beschermen van oorlogsgraven dat door de ISA/NL bij de International Tribunal for the Law of the Sea (ITLOS) in Hamburg is ingebracht krijgt meer en meer ondersteuning, en daarmee is een belangrijk doel van onze deelname aan het Congres weer een stukje verder ingevuld. ’s Avonds mocht iedereen zich in het “sterke pak” hijsen voor het officiële Galadiner in de Guild Hall. Ook hier was de Admiral of the Fleet aanwezig. Dit keer in gezelschap van Admiral Sir James Perowne, President van The Submariners Association. Na de cocktail party in de Guild hall met een strijkorkest volgde het diner met een optreden van een groot marine orkest. Dit vormde een mooie achtergrond voor de speeches die volgden, het aanbieden van typisch nationale geschenken aan het gastland en de “hand-over” van de ISA-bokaal aan Kroatië, het gastland voor volgend jaar. Later werd het orkest vervangen door moderne muziek waarna het gezelschap zich op de dansvloer stortte.

De week was weer om voor we het wisten, en op vrijdagochtend om 12:00 stonden we al weer op het vliegveld van Southampton, om de terugreis te aanvaarden. Het was een goede en gezellige week geweest. Veel oude vrienden gezien en nog meer nieuwe vrienden gemaakt. Van Kazachstan tot de USA, van India tot Polen en Duitsland. Het was de reis meer dan waard!

Jouke Spoelstra